Alergijski rinitis

Preuzmite kontrolu nad alergijskim rinitisom i počnite da uživate u životu ponovo!

Alergijski rinitis ili polenska kijavica

Alergijski rinitis je upala sluznice nosa i nosnih šupljina uzrokovana alergijskom reakcijom na alergen, tj. na neku uobičajenu tvar iz spoljašnje sredine koju organizam doživljava kao napadača poput polena, prašine, buđi, grinja, ljuskica kože, dlaka i peruti životinja.

Praćen je kihanjem, začepljenim nosem, svrbežom i curnjem nosa, u bilo kojoj kombinaciji. A mogu da se jave i simptomi vezani za oči poput crvenila, svrbeža i suzenja očiju.

Kod osoba koje su bile izložene dejstvu alergena dolazi do stvaranja velike količine antitijela (IgE) koji su dalje odgovorni za oslobađanje histamina i pokretanje alergijske reakcije.

Takođe, postoje i nealergijske forme rinitisa koje uzrokuju iritansi poput dima cigara, parfemi, sredstva za čišćenje ili drugi snažni mirisi.

Vrste alergijskog rinitisa

Prema načinu pojavljivanja i trajanju simptoma alergijski rinitis može da bude SEZONSKI (povremeni) i  STALNI (perzistentni, cjelogodišnji). Ove dvije vrste alergijskog rinitisa se mogu razlikovati na osnovu alergena koji izazivaju simptome, koliko dugo simptomi traju i u koje doba godine se simptomi javljaju.

Sezonski alergijski rinitis

Uzrokovan je alergenima koji se pojavljuju u određenom godišnjem dobu. Simptomi se najčešće javljaju u vrijeme cvjetanja biljaka (polen trava, korova i drveća) ili drugih alergena koji se prenose vazduhom i prestaju nakon završetka cvjetanja.

Terapija

Lijekovi protiv alergija se uglavnom uzimaju po potrebi, tokom sezone alergije na polen.

Proljeće: april, maj i jun
Ljeto/jesen: avgust, septembar i oktobar

Stalni alergijski rinitis

Uzrokovan je alergenima koji su stalno prisutni u životnom okruženju. To su kućna prašina, grinje, buđ, dlake kućnih ljubimaca, ili hemijski alergeni koji su vezani za neke profesije (boje, lakovi i slično). Simptomi su prisutni stalno ili povremeno tokom cijele godine.

Terapija

Lijekove protiv alergija je često potrebno uzimati više mjeseci uzastopno ili tokom cijele godine u dogovoru sa ljekarom.

Preciznija podjela alergijskog rinitisa je na osnovu dužine trajanja i težine simptoma.

Na osnovu
DUŽINE TRAJANJA
Intermitentni
Karakteriše ga povremena pojava simptoma
(<4 dana nedeljno ili <4 nedelje godišnje)
Uporni ili perzistentni
karakterišu ga uporni simptomi
(>4 dana nedeljno i >4 nedelje godišnje)
Na osnovu
TEŽINE SIMPTOMA
Blagi simptomi
  • Prisutni su, ali ne smetaju osobi
  • Ne izazivaju poremećaj spavanja
  • Ne ometaju dnevne aktivnosti, slobodno vrijeme i/ili sport
  • Ne ometaju školu ili posao
Umjereno/teški simptomi

prisutna je jedna ili više tegoba poput

  • Poremećaja spavanja
  • Ometanja svakodnevnih aktivnosti, slobodnog vremena, sporta, škole ili rada
  • Simptomi su vrlo teški i uznemirujući

Šta uzrokuje
alergijski rinitis?

kao što su polen trava, drveća, korova i spore buđi (plijesni)

kao što su grinje, dlake ili perut životinja, buđ

kao što su dim cigareta, parfemi, isparenja goriva

Iako nije često, i alergeni iz hrane mogu da uzrokuju alergijski rinitis

Ko najčešće boluje od alergijskog rinitisa?

Alergijski rinitis je jedna od najčešćih alergijskih reakcija. Istraživanja pokazuju da u svijetu od njega boluje oko 20% populacije (svaka 5. osoba) i da taj broj raste.

Alergijski rinitis može početi u bilo kom uzrastu, iako 80% oboljelih prvi put razvije simptome u djetinjstvu ili mlađoj odrasloj dobi, kad su i simptomi najizraženiji.

Težina simptoma može da varira tokom života osobe koja boluje od alergijskog rinitisa, da se smanjuje ili pogoršava tokom vremena. Rizik od razvoja alergijskog rinitisa je mnogo veći kod ljudi koji već imaju neko alergijsko oboljenje, poput astme ili ekcema, kao i kod ljudi koji imaju porodičnu istoriju astme ili alergijskog rinitisa.

Iako alergijski rinitis sam po sebi ne ugrožava život (osim ako nije praćen astmom ili anafilaktičkom reakcijom), on može značajno da utiče na kvalitet života, da remeti spavanje i svakodnevno funkcionisanje.

Alergijski rinitis može da bude povezan i sa drugim oboljenjima poput upale uha, disfunkcije eustahijeve tube,  sinuzitisom, polipima u nosu, alergijskim konjunktivitisom i atopijskim dermatitisom.

A posebno je značajna njegova  povezanost sa astmom  jer oko 80-90% ljudi koji boluju od astme imaju i alergijski rinitis. Loše kontrolisan alergijski rinitis može da uzrokuje pogoršanje astme.

S obzirom da alergijski rinitis vrlo  često stanje, većina ljudi ga uspješno tretira uz pomoć lijekova bez recepta iz grupe antihistaminika. Kod  težih formi, po preporuci ljekara, uključuju se i drugi lijekovi.

Simptomi alergijskog rinitisa

Ljudi sa alergijskim rinitisom uglavnom dobiju simptome nakon udisanja supstance koja izaziva alergiju, kao što je polen ili prašina.

U proljeće su najčešći pokretači rinitisa polen drveća i trava.

U ranu jesen je uobičajen alergen ambrozija ili drugi polen korova ili buđ na otvorenom. Simptome takođe mogu izazvati uobičajeni iritansi kao što su: dim cigarete, jaki mirisi i isparenja, rastvori za čišćenje, hlor iz bazena, izduvni gasovi automobila i drugi zagađivači vazduha.

Simptomi

Kada osjetljiva osoba udahne alergen, imuni sistem može reagovati sledećim simptomima:
  • NOS Začepljen nos, curenje iz nosa i osjećaj slijevanja sekreta iz nosa u ždrijelo, kihanje, svrab u nosu, gubitak ukusa, pritisak u licu ili bol.
  • OČI Crvene i suzne oči koje svrbe, natečeni kapci, osjećaj peckanja u očima, otok i tamna promjena boje kože ispod očiju.
  • GRLO I UŠI Svrab u grlu ili ušima, promukao glas, bol u grlu, začepljenost ili pucanje ušiju.
  • SPAVANJE I UMOR Disanje na usta, hrkanje, često buđenje, umor tokom dana, problemi u obavljanju normalnih aktivnosti (npr. posao, vožnja), pad koncentracije.
slider-mali1
slider-mali2
slider-mali3
  • NOS Začepljen nos, curenje iz nosa i osjećaj slijevanja sekreta iz nosa u ždrijelo, kihanje, svrab u nosu, gubitak ukusa, pritisak u licu ili bol.
  • OČI Crvene i suzne oči koje svrbe, natečeni kapci, osećaj peckanja u očima, otok i tamna promjena boje kože ispod očiju.
  • GRLO I UŠI Svrab u grlu ili ušima, promukao glas, bol u grlu, začepljenost ili pucanje ušiju.
  • SPAVANJE I UMOR Disanje na usta, hrkanje, često buđenje, umor tokom dana, problemi u obavljanju normalnih aktivnosti (npr. posao, vožnja), pad koncentracije.
slider-mali-mob1
slider-mali-mob2
slider-mali-mob3

Dijagnoza alergijskog rinitisa

Osnov dijagnoze alergijskog rintisa je uzimanje anamneze od pacijenta uključujući i podatake o simptomima (kihanje, curenje nosa, začepljen nos..).

Dijagnostički postupci kod sumnje na alergijski rinitis obuhvataju kožne alergološke testove (prick test) na inhalacione alergene, nazalni provokacioni testovi, određivanje ukupnog serumskog IgE, kao i specifičnog serumskog IgE, citološka analiza (bris nosa), pregled nosne šupljine, i drugi.

Liječenje alergijskog rinitisa

Jedan od prvih koraka u tretiranju bilo kojeg alergijskog oboljenja je izbjegavanje ili smanjivanje izloženosti alergenima koji uzrokuju alergiju koliko god je to moguće. Ali prije toga, važno je prepoznati na koje alergene smo alergični

Korak 1

Otkrivanje alergena na koje ste alergični
Postoje četiri glavne kategorije alergena koji izazivaju alergijski rinitis:
  • Polen (proljeće i ljeto: polen drveća i trava; jesen: ambrozija)
  • Insekti (grinje kućne prašine, bubašvabe, bubamare)
  • Alergeni životinja (koža, krzno, perje, pljuvačka)
  • Buđ

Korak 2

Smanjenje izložnosti alergenima

Kućni alergeni:
Redovno čišćenje kuće i pojačavanje higijenkih mjera doprinosi uklanjanju kućnih alergena.

Životinjske dlake i perut: uklonite životinje iz kuće, držite kućnog ljubimca van spavaće sobe, u prostoriji sa prečišćivaćem vazduha i redovno mijenjate filtere.

Grinje: koristite za posteljinu i dušeke sa anti alergijskim navlakama, perite posteljinu jednom nedjeljno u toploj vodi sa deterdžentom ili koristite sušilicu sa toplim vezduhom, uklonite tepihe iz spavaće sobe, zamjenite stari tapacirani namještaj.

Buđ: očistite buđave površine osgovarajućim sredstvima, smanjite vlagu u stanu (koristite uređaje koji uklanjaju višak vlage, popravite curenje vode)

Spoljašnji alergeni:

– Izbjegavajte boravak napolju i u prirodi, naročito kada su vrijednosti koncentracije polena visoke.

– Pratite nivo polenizacije.

– Zatvarajte prozore i uključite klima uređaj.

– Provjetravanje stana vršite u toku noći, do svitanja, kada je nivo polena u vazduhu manji

– Svakodnevno mijenjajte odjeću i sprovodite ličnu higijenu.

– Veš sušite u zatvorenom prostoru.

– Nosite naočale da smanjite kontakt polena sa očima

– Ispirajte nos rastvorima morske vode posebno nakon ulaska u kuću i prije spavanja

– Trudite se da ne trljate oči- to može povećati iritaciju i pogoršati simptome

Korak 3

Upotreba lijekova

Često, samo izbjegavanje alergena nije dovoljno da se simptomi alergijskog rinitisa drže pod kontrolom, te je potrebno uključiti medikamentoznu terapiju.

Lijekovi se koriste ublažavanje simptoma i smanjenje imunološkog odgovora. Dostupni su u različitim oblicima – tablete, tečni oblici, sprejevi za nos, kapi za oči. S obzirom da se neki lijekovi mogu nabaviti bez recepta, prije prve upotrebe se treba uvijek posavjetovati sa ljekarom i farmaceutom, upoznati se sa indikacijama, mjerama opreza i neželjenim dejstvima.

U pojedinim slučajevima, potrebno je uključiti i imunoterapiju (hiposenzibilizacija). Ispiranje nosa sa rastvorima elektrolita ili morske vode je uvijek korisno.

Lijekovi koji se koriste u terapiji alergijskog rinitisa:

Antihistaminici

Antihistaminici su lijekovi koji se često koriste u liječenju alergijskog rinitisa, pogotovo kod blažih oblika. Mogu da se koriste sami ili u kombinaciji sa drugim antialergijskim lijekovima po preporuci ljekara. Djeluju tako da okupiraju histaminske receptore i sprečavaju djelovanje histamina, supstance koja se oslobađa u tijelu tokom alergijske reakcije. Pomažu u ublažavanju simptoma alergija: alergijskog rinitisa (kihanje i svrab, curenje iz nosa, začeplen nos, svrab, peckanje, suzenje i crvenilo očiju) i urtikarije (svrab kože, crvenilo).

Zbog dobro poznatog djelovanja, kao i bezbjedonosnog profila, neki od njih imaju režim izdavanja bez recepta (loratadin, levocetirizin, cetirizin, feksofenadin) i mogu se nabaviti u apotekama uz preporuku farmaceuta. Iako imaju isti mehanizam djelovanja, postoje određene razlike između antihistaminika u smislu  brzine i dužine djelovanja, metabolizma, antiinflamatornog djelovanja, interakcija sa hranom ili lijekovima i drugog.

Novije generacije antihistaminika (tzv. nesedativni antihistaminici) su prva linija u tretiranju simptoma alergijskog rinitisa i uopšteno se dobro tolerišu. Međutim, neke osobe mogu da osjete da im ovi lijekovi postaju manje efikasni usljed pogoršanja sezone alergije ili promjene same alergije tokom vremena.

U ovom slučaju je potrebno posavjetovati se sa ljekarom, najbolje alergologom, ORL specijalistom, kako bi preporučio drugu vrstu antihistaminika, ili neki drugi lijek koji se koristi u terapiji alergijskog rinitisa. Takođe, ukoliko se javi neka od neželjenih reakcija, obavezno se treba javiti ljekaru ili farmaceutu. Najčešće neželjene reakcije na antihistaminike su glavobolja, pospanost, suva usta, umor.

Primjena: Koriste se 1 do 2 puta na dan u zavisnosti od vrste lijeka. Mogu se primenjivati povremeno, mada se preporučuje uzimanje najmanje dvije do tri nedelje, ili duže, jer im se kontinuiranim davanjem povećava efikasnost.

top